Poszukując definicji tego obcobrzmiącego hasła, zarówno wpisując je w wyszukiwarkę internetową, jak i wykonując bardziej dogłębny, naukowy research, znajdziemy wiele wyników. I choć napisane różnymi słowami, oznaczają to samo – trening uważności. Idea jest prosta: chodzi o zwracanie uwagi na towarzyszące nam myśli, emocje, odczucia, czyli wszystko co dzieje się tu i teraz. Bez oceniania. Praktykowanie mindfulness może pomóc pozbyć się nawyku zatapiania się w myślach (głównie o przeszłości i przyszłości, ponieważ często one powodują zbędną presję i stres w codziennym życiu).
Za początki mindfulness uważa się uruchomienie przez Jona Kabata-Zinna programu otwartego na Uniwersytecie Massachusetts – Redukcja Stresu Oparta na Uważności, MBSR (mindfulness-based stress reduction), ponieważ to właśnie on zwrócił uwagę środowiska naukowego. I choć jest to pierwszy, podstawowy i najbardziej znany trening uważności stworzony w 1979 roku, to już w 1976 roku otwarto centrum medytacji – Insight Meditation Society w Barre, MA (USA), a w 1975 roku wydano książkę pt. „Cud uważności”, której autorem jest Thich Nhat Hanh uznawany za „Ojca Mindfulness”. Korzenie treningu uważności sięgają zarówno wschodnich, jak i zachodnich religii oraz tradycji filozoficznych, takich jak buddyzm, islam, judaizm i chrześcijaństwo.
Wzrost zainteresowania treningiem uważności spowodowany jest wieloma doniesieniami pochodzącymi z badań empirycznych o możliwościach i efektach jego wykorzystania, przede wszystkim w psychologii klinicznej, psychiatrii i medycynie. Potwierdzono skuteczność praktykowania mindfulness w obszarze redukcji stresu, leczeniu zaburzeń lękowych czy stanów depresyjnych, ale także redukcji wtórnych objawów niektórych chorób somatycznych. Badania empiryczne wskazują również na szeroki zakres pozytywnych oddziaływań w rozwijaniu kompetencji emocjonalnych i społecznych.
Istnieją dwa sposoby praktykowania mindfulness: poprzez medytację oraz poprzez włączanie treningu uważności do codziennego życia. Medytacja pomaga przeżywać więcej uważnych chwil i budować odporność, która przygotowuje nas na wszystko, co spotykamy w życiu. Wykonywanie treningu uważności pozwala m. in. skupić się na drzemiącej w nas kreatywności, wsłuchać się w zmysły, skupić na konkretnym wrażeniu w danej chwili (np. oddechu).
Amerykański profesor medycyny i twórca Kliniki Redukcji Stresu oraz Centrum Uważności w Medycynie, Opiece Zdrowotnej i Społeczeństwie na Uniwersytecie Medycznym Massachusetts, Jon Kabat-Zinn (o którym była już mowa) powiedział, że: „Mindfulness oznacza zwracanie uwagi w szczególny sposób: z rozmysłem, na chwilę obecną i bez oceniania”. Chodzi o próbowanie uświadomienia sobie czegoś, co dzieje się teraz bez pragnienia by było inaczej.
Informacje na temat historii powstawania mindfulness, badań empirycznych, czy też nauczycieli i efektów ich pracy można znaleźć bardzo wiele oraz tak samo dużo godnych polecenia książek. Ten krótki artykuł to zaledwie zalążek wiedzy w tym temacie. Ma za zadanie pobudzić Waszą ciekawość, byście sami sprawdzili „z czym to się je” i być może odnaleźli swój nowy sposób na życie. W kolejnym tekście będzie można odnaleźć wskazówki, narzędzia i ćwiczenia uczące, jak utrzymać pełną uwagę oraz ciekawość i rozwijać ją dzięki odkrytej w sobie kreatywności!
Bibliografia
- David Creswell J. (2017), Mindfulness Interventions, „Annual Review of Psychology”, s. 491-516.
- Frey A., Totton A. (2016), Jestem to i teraz. Jak stać się uważnym we wszystkim, co się robi. The Mindfulness Projekt, Muza SA, Warszawa.
- Góralska R. (2019), Uważność: technika uczenia się czy droga wspierania (samo)rozwoju?, „Rocznik andragogiczny”, t. 26, s. 109-124.
- Kabat-Zinn J. (2009), Życie piękna katastrofa. Mądrością ciała i umysłu możesz pokonać stres, choroby i ból, Czarna Owca, Warszawa.
