Modlitwa jest formą komunikacji z siłą wyższą lub bóstwem i jest praktyką powszechną w większości religii. Może przybierać różne formy i ma różne cele, w zależności od kultury, systemu wierzeń i indywidualnych przekonań. W niektórych praktykach duchowych modlitwa może mieć formę medytacji, określonych rytuałów czy nawet aktów składania ofiar.
Udokumentowana historia ludzkości pokazuje, że religia, medycyna i opieka zdrowotna były ze sobą w taki czy inny sposób powiązane, często wzajemnie się uzupełniając. W holistycznym postrzeganiu człowieka sfera duchowości jest jednym z filarów pełnego zdrowia. W tym ujęciu modlitwa może być postrzegana jako narzędzie terapeutyczne. Potwierdzają to liczne badania naukowe i zainteresowanie naukowców, którzy próbują zrozumieć jak działa modlitwa. I choć w przypadku wiary trudno mówić o „twardych dowodach”, istnieją pewne przesłanki sugerujące, że efekty modlitwy mogą być mierzalne i wpływać w sposób istotny na poziom samopoczucia osób chorujących.
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uznaje znaczenie duchowości i praktyk religijnych, takich jak modlitwa, w kontekście zdrowia psychicznego i wsparcia emocjonalnego. W przewodniku „Psychologiczna Pierwsza Pomoc” WHO zaleca uwzględnienie indywidualnych potrzeb osób, które czerpią wsparcie z praktyk duchowych lub religijnych, zwłaszcza w sytuacjach kryzysowych i traumatycznych. Amerykańskie Narodowe Centrum Medycyny Komplementarnej i Alternatywnej (NCCAM), sponsorowane przez Narodowy Instytut Zdrowia (NIH), uważa modlitwę za jeden z wielu rodzajów działań komplementarnych i alternatywnych na rzecz poprawy zdrowia.
Przegląd badań z 2015 roku analizował literaturę dotyczącą tego, jak i dlaczego ludzie modlą się w sytuacji choroby. Tematy modlitw pacjentów często korelują z powodami, dla których się modlą, a te najczęściej występujące można podzielić na 5 głównych rodzajów:
▪︎ Modlitwa skoncentrowana na chorobie – dotyczy poprawy zdrowia fizycznego lub stanu umysłu, zarządzania chorobą i podejmowania decyzji z nią związanych oraz poszukiwania sensu w doświadczeniu choroby.
▪︎ Modlitwa dająca poczucie pewności – zapewnia pacjentom pocieszenie i wiarę, że ich Bóg czuwa nad nimi i będzie się o nich troszczyć, nawet w obliczu choroby.
▪︎ Modlitwa skoncentrowana na Bogu – dotyczy relacji z Bogiem, jego przewodnictwa, jest refleksją nad obecnością Boga i wdzięcznością za to doświadczenie.
▪︎ Modlitwa wstawiennicza za innych – skierowana w intencji rodziny, przyjaciół, ale też lekarzy, i personelu medycznego.
▪︎ Modlitwa lamentacyjna – wyraża strach, skargi i wątpliwości związane z doświadczaną sytuacją, opieką i istnieniem Boga.
Badania wykazały, że osoby prowadzące aktywne życie duchowe i religijne cieszą się lepszym zdrowiem psychicznym i szybciej adaptują się do pojawiających się problemów zdrowotnych. Te potencjalne korzyści dla zdrowia psychicznego i dobrego samopoczucia wpływają na zdrowie fizyczne – zmniejszają ryzyko wystąpienia chorób, a w przypadku zachorowania mogą wspomagać proces leczenia i rekonwalescencji.
Sama modlitwa może być postrzegana jako strategia radzenia sobie w trudnej sytuacji i łączenia się z wyższym źródłem, które dostarcza sensu i nadziei. U pacjentów chorujących na nowotwory praktyka modlitewna może redukować wpływ fizycznych i psychologicznych reakcji na trudną diagnozę. Badania pokazują też, że modlitwa może być skutecznym sposobem na minimalizowanie skutków ubocznych leczenia onkologicznego, np. zmniejszanie lęku u pacjentów otrzymujących chemioterapię.
W wielu przypadkach to m.in. przekonania religijno-duchowe wpływają na podejmowanie decyzji co do terapii komplementarnych stosowanych w czasie leczenia, a także na wybór rodzaju opieki u kresu życia. Miary duchowości i duchowego samopoczucia korelują z jakością życia pacjentów onkologicznych, osób, które przeżyły raka, oraz ich opiekunów.
Szczególnie interesujące są badania nad pacjentami z nowotworami, które wykazały, że modlitwa wstawiennicza (zarówno ze strony rodziny i znajomych, jak i grup modlitewnych) poprawia ich samopoczucie duchowe, co w istotny sposób przekłada się na ogólny stan zdrowia i jakość życia.
Modlitwa może być zatem nie tylko formą terapii, wyciszenia i odnalezienia wewnętrznego spokoju, ale także sposobem na odkrycie w sobie potencjału do zdrowienia. Jest również metodą radzenia sobie z trudną diagnozą, wsparciem w podejmowania ważnych decyzji czy w adaptacji do zmian w życiu podczas choroby oraz po jej zakończeniu. Ostatecznie, niezależnie od jej skuteczności w wymiarze medycznym, dla wielu ludzi modlitwa stanowi źródło wewnętrznej przemiany i nadziei.
***
Źródła:
Personal Prayer in Patients Dealing with Chronic Illness: A Review of the Research Literature
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4357134
Religion, Spirituality, and Health: The Research and Clinical Implications
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3671693
The effect of prayer on depression and anxiety: maintenance of positive influence one year after prayer intervention
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22641932
A randomized, blinded study of the impact of intercessory prayer on spiritual well-being in patients with cancer
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22894887
Spirituality and religion in oncology
https://acsjournals.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.3322/caac.21187
Prayer in people with cancer
Effectiveness of prayer in reducing anxiety in cancer patients
https://www.scielo.br/j/reeusp/a/yS4S3ZDZRvGQvkgMtbZTxZg/?lang=en
***
Autorka: Joanna Niewolik
