Rosnące zainteresowanie terapiami wspierającymi w leczeniu chorób nowotworowych sprawia, że coraz częściej pacjenci i lekarze sięgają po metody łagodzące skutki uboczne leczenia konwencjonalnego oraz poprawiające jakość życia chorego. Jedną z najczęściej stosowanych form medycyny komplementarnej jest akupunktura – metoda wywodząca się z medycyny chińskiej, polegająca na wprowadzaniu bardzo cienkich igieł w określone punkty na ciele (tzw. punkty akupunkturowe). Celem tej praktyki jest przywrócenie równowagi energetycznej w organizmie i pobudzenie naturalnych mechanizmów samoleczenia. Jej skuteczność w redukcji bólu, nudności czy zaburzeń snu została potwierdzona licznymi badaniami.
W rozmowie z Anią Piechulą, terapeutką medycyny chińskiej, przyjrzymy się, jak ta metoda może wspierać osoby zmagające się z chorobą nowotworową, na jakich etapach leczenia jest bezpieczna i jakie efekty terapeutyczne może przynieść.
W jakich sytuacjach akupunktura może wspierać pacjenta onkologicznego?
Akupunktura to bezpieczna i skuteczna metoda terapeutyczna, która może wspierać osoby poddawane leczeniu onkologicznemu na dwóch płaszczyznach.
Z jednej strony pomaga łagodzić fizyczne skutki uboczne terapii. Z drugiej – wspiera pacjenta na poziomie emocjonalnym i psychicznym, redukując napięcie, stres, niepokój. Terapie medycyny chińskiej, w tym akupunktura, stanowią cenne uzupełnienie leczenia konwencjonalnego – wspomagają organizm w procesie regeneracji i poprawiają samopoczucie.
Jakie objawy lub skutki uboczne leczenia onkologicznego można łagodzić za pomocą akupunktury?
Akupunktura jest powszechnie znana ze skutecznej redukcji bólu, jednak jej zastosowanie jest znacznie szersze. Metodę tę warto rozważyć również m.in w przypadku występowania problemów ze snem, nudności, wymiotów, kserostomii oraz zaburzeń trawiennych, takich jak zaparcia czy biegunki. Ponadto akupunktura może wspomagać redukcję stresu, niepokoju i lęku. Coraz więcej badań klinicznych potwierdza skuteczność tych metod, co podkreśla ich rosnące znaczenie w terapii wspomagającej.
Czy akupunktura może być stosowana na każdym etapie leczenia onkologicznego (operacja, chemioterapia, radioterapia, okres remisji)? Czy może wchodzić w interakcje z konwencjonalnymi metodami leczenia onkologicznego?
Istnieją ośrodki leczenia pacjentów onkologicznych, w których terapie Tradycyjnej Medycyny Chińskiej (TCM), takie jak akupunktura czy ziołolecznictwo, stanowią integralną część kompleksowego podejścia do leczenia. W Chinach, gdzie istnieje długa tradycja stosowania tych metod, są one wykorzystywane na każdym etapie leczenia – również w warunkach szpitalnych.
W Stanach Zjednoczonych, na przykład w Herbert Irving Comprehensive Cancer Center przy Columbia University, pacjenci mają możliwość skorzystania z zabiegów akupunktury przed lub po konwencjonalnej terapii, a terapeuci współpracują z zespołem lekarskim. Podobny model funkcjonuje we Włoszech, w Hospital Centre of Integrated Medicine przy szpitalu w Pitigliano, gdzie akupunktura jest wykorzystywana zarówno w trakcie chemioterapii, jak i radioterapii.
W przypadku operacji oraz obecności blizn na ciele, warto rozważyć zastosowanie akupunktury po ich pełnym wygojeniu. Stymulacja punktów w okolicy blizny może poprawić mikrokrążenie, zwiększyć ruchomość tkanek oraz zapobiegać dolegliwościom bólowym, które mogą pojawiać się w obrębie zmienionego obszaru
Uważam, że włączenie akupunktury do terapii onkologicznej powinno zawsze odbywać się we współpracy z zespołem medycznym. Z tego względu, przed rozpoczęciem zabiegów akupunktury w trakcie leczenia konwencjonalnego, zalecam uzyskanie zgody lekarza prowadzącego. Jestem przekonana, że współpraca między specjalistami różnych dziedzin może znacząco poprawić nie tylko skuteczność terapii, ale też jakość życia osób zmagających się z chorobami onkologicznymi.
Czy są badania potwierdzające skuteczność akupunktury w przypadku pacjentów onkologicznych?
Coraz więcej badań naukowych potwierdza skuteczność akupunktury w różnych obszarach medycyny. Kilka wybranych publikacji zostanie podanych poniżej. Po więcej materiałów, odwołań do źródeł czy zastosowań medycyny chińskiej zapraszam na mojego bloga www.puls-natury.pl oraz profile w mediach społecznościowych.
Warto podkreślić, że Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) oficjalnie uznaje akupunkturę za efektywną metodę leczenia wielu schorzeń.
W kontekście chorób onkologicznych organizacja Evidence-Based Acupuncture opublikowała raport dotyczący leczenia bólu nowotworowego (Cancer Pain). Wynika z niego, że akupunktura może znacząco łagodzić ból związany z procesem chorobowym, a także wspierać pacjentów w okresie pooperacyjnym.
Czy poprzez akupunkturę można zadziałać doraźnie, jednorazowo czy powinny to być raczej serie regularnych zabiegów?
Wszystko zależy od indywidualnego przypadku. Czasami już jeden zabieg może przynieść wyraźną poprawę np. w przypadku dolegliwości bólowych i dla danej osoby efekt jest wystarczający. W przypadku bardziej złożonych dolegliwości, przewlekłych schorzeń lub obecności wielu objawów, należy nastawić się na dłuższy proces terapeutyczny. Częstotliwość zabiegów ustalana jest indywidualnie i zależy od rodzaju problemu oraz reakcji organizmu po pierwszych kilku sesjach.
Czy terapia akupunkturą jest bolesna? Jak pacjenci zwykle ją tolerują?
Zabiegi akupunktury zazwyczaj są bezbolesne. Niektóre punkty mogą być nieco bardziej wrażliwe podczas wkłucia, jednak ewentualny dyskomfort jest zwykle krótkotrwały i ustępuje po kilku sekundach. Proszę zauważyć, że igły stosowane w akupunkturze są kilkukrotnie cieńsze niż igły iniekcyjne. Zdarza się, że klienci pytają, kiedy rozpocznie się zabieg, mimo że igły zostały już wprowadzone. Odczucia zależą od wrażliwości danej osoby.
Czy istnieją przeciwwskazania do stosowania akupunktury?
Do ogólnych przeciwwskazań do wykonania akupunktury należą m.in.: zaburzenia krzepliwości krwi, znaczne wyniszczenie organizmu, alergie na metale, ostre stany chorobowe oraz ciężkie zaburzenia psychiczne.
Przeprowadzenie pierwszego zabiegu poprzedzone jest szczegółowym wywiadem oraz badaniem. Zabieg wykonywany jest wyłącznie wtedy, gdy nie występują przeciwwskazania indywidualne, które mogą wykraczać poza już wymienione.
Istnieją również sytuacje, w których niektóre obszary ciała nie mogą być nakłuwane, np. ze względu na infekcje skórne lub wcześniejsze naświetlanie radioterapeutyczne.
O wyborze najbezpieczniejszej metody oraz decyzji o wykonaniu zabiegu, a także o doborze miejsc i technik nakłuwania zawsze decyduje terapeuta, biorąc pod uwagę obecny stan czy nawet samopoczucie.
Czy akupunkturę można łączyć z innymi terapiami naturalnymi?
Tak, jak najbardziej. Warto jednak poinformować akupunkturzystę o innych stosowanych metodach terapeutycznych oraz o tym, kiedy miały one ostatnio zastosowanie. Terapeuci medycyny chińskiej zazwyczaj nie ograniczają się wyłącznie do zabiegów akupunktury – ich podejście jest całościowe i obejmuje wsparcie w szeroko rozumianej zmianie stylu życia.
W mojej codziennej praktyce uczę jak samodzielnie stosować akupresurę, zachęcam do pracy z oddechem, proponuję proste techniki masażu Tui Na w przypadku dzieci oraz edukuję w zakresie zdrowych nawyków żywieniowych w oparciu o medycynę chińską – wszystko po to, aby wspierać proces regeneracji zapoczątkowany w gabinecie i dawać konkretne narzędzia do codziennego dbania o siebie. Oczywiście zawsze dostosowuję zalecenia do możliwości i potrzeb konkretnej osoby.
Ogromne wsparcie może dawać również ziołolecznictwo według Tradycyjnej Medycyny Chińskiej. Warto podkreślić, że istnieje wiele metod, które – nie tylko wywodząc się z TCM – mogą się doskonale uzupełniać, wspierając zdrowie i poprawiając ogólne samopoczucie.
Jakie jest Pani doświadczenie w pracy z pacjentami? Jakie korzyści obserwuje Pani u pacjentów poddanych akupunkturze?
Medycyna chińska postrzega człowieka w sposób całościowy – nie skupia się wyłącznie na objawach, ale kieruje nas ku zrozumieniu głębszych przyczyn zaburzenia. Dlatego podczas pierwszej wizyty przeprowadzam szczegółowy wywiad, który wykracza poza główną dolegliwość – pytam np. o jakość snu, trawienie, emocje, sposób odżywiania, styl życia, przebyte choroby. Diagnozę dopełniam badaniem pulsu i języka – kluczowymi narzędziami diagnostycznymi w TCM.
Z mojego doświadczenia wynika, że to właśnie całościowe spojrzenie pozwala trafnie uchwycić pierwotną przyczynę zaburzenia i skutecznie ją zaadresować. Nierzadko zdarza się, że pracując nad jednym obszarem pacjenci zauważają poprawę także w innych sferach. Dla wielu z nich jest to spore zaskoczenie.
W gabinecie często podważam przekonania typu „taka moja uroda” czy „mam to po rodzicach”. Często to, co uznawane jest za dziedziczne, wynika po prostu z powielanych nawyków, stylu życia. Zmiana diety, rytmu dnia czy sposobu radzenia sobie z emocjami może przynieść realną poprawę jakości życia. Wówczas widać najtrwalsze efekty terapii.
Nie każdy ma na to przestrzeń – część osób korzysta z akupunktury punktowo, np. w celu złagodzenia bólu. Jednak wiele osób, zniechęconych rezultatami, decyduje się na dalszą pracę – i często to już kilka spotkań oraz zdobycie wiedzy, uważna obserwacja swojego ciała oraz przede wszystkim wprowadzenie kilku zaleceń, daje realną poprawę.
Największą satysfakcję przynosi mi obserwowanie tej zmiany – zarówno namacalnych efektów podczas samego zabiegu, jak i jej długoterminowego wpływu. Gdy ktoś jest już w zupełnie innym miejscu niż na początku terapii – z lepszym samopoczuciem, większą świadomością ciała i zupełnie innym spojrzeniem.
***
Badania – źródła:
Acupuncture for cancer-related conditions: An overview of systematic reviews. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0944711322005190?via=ihub
Safety of acupuncture in oncology: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35262912/
Acupuncture techniques and acupoints used in individuals under chemotherapy or radiotherapy treatment of cancer: A systematic review. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37382085/
ARIX: a randomised trial of acupuncture v oral care sessions in patients with chronic xerostomia following treatment of head and neck cancer. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23104718/
Acupuncture for cancer-related insomnia: A systematic review and meta-analysis. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0944711322002380?via=ihub
Acupuncture for palliative cancer pain management: systematic review. https://spcare.bmj.com/content/11/3/264
Acupuncture for nausea and vomiting: an update of clinical and experimental studies. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16950659/
Acupuncture in the Treatment of Upper-Limb Lymphedema. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3738927/
Acupuncture versus medication for pain management: a cross-sectional study of breast cancer survivors. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6264909/
Effects of acupuncture versus cognitive behavioral therapy on cognitive function in cancer survivors with insomnia: A secondary analysis of a randomized clinical trial. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32320061/
Inne źródła:
https://www.cancer.gov/about-cancer/treatment/cam/patient/acupuncture-pdq
https://www.onkonet.pl/n_n_akupunktura_nih.php
https://xiahepublishing.com/2835-6357/FIM-2025-00006
https://www.francocracolici.it/francocracolici/images/intregrated-oncology-Ferreri.pdf
https://www.evidencebasedacupuncture.org/acupuncture-cancer-pain/
Acupuncture: Review and Analysis of Reports on Controlled Clinical Trials, The World Health Organization, https://books.google.pl/books?id=vHU0DgAAQBAJ&printsec=frontcover&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false
Leczenie onkologiczne w Tradycyjnej Medycynie Chińskiej, Lin Hongsheng, Galaktyka, 2024
***
Ania Piechula
Dyplomowana akupunkturzystka, entuzjastka medycyny chińskiej oraz medycyny św. Hildegardy. Swoją przygodę z akupunkturą rozpoczęła w Międzynarodowej Szkole Akupunktury Klasycznej ACUART. Zafascynowana dietetyką opartą na medycynie chińskiej oraz naturalnymi metodami leczenia, nieustannie zgłębia bogactwo tradycyjnych systemów medycznych, m.in. w Instytucie Medycyny Chińskiej i Profilaktyki Zdrowia.
***
Wywiad przeprowadziła: Joanna Niewolik
